Uszkodzenie zęba to problem, który powoduje duży dyskomfort u osoby dorosłej, jak i u dziecka. Może wywołać dolegliwości bólowe, a także sprawić, że uzębienie będzie nieestetycznie wyglądać. Zwłaszcza ukruszona jedynka wpływa znacząco na pogorszenie wizerunku. W takiej sytuacji należy jak najszybciej udać się do dentysty, co pozwoli na odbudowanie zęba, ponieważ współczesna stomatologia dysponuje metodami, które to umożliwiają. Co wpływa na osłabienie szkliwa? Czy są domowe sposoby na uszkodzone uzębienie? Jakie bywają najczęstsze przyczyny ukruszenia zęba? Warto dowiedzieć się więcej w tym temacie czytając ten artykuł.
Ukruszony ząb – najczęstsze przyczyny
Złamania, pęknięcia i ukruszenia zębów górnych przednich wśród dzieci posiadających uzębienie mleczne zdarzają się u 30% w przedziałach wiekowych 2-4 oraz 8-10 lat. W przypadku dzieci do 13 roku życia, które mają już zęby stałe uszkodzenia dotyczą 22%. Co do osób dorosłych urazy zębów szacuje się u 33%.
Małe dzieci szczególnie narażone są na upadki, gdy uczą się chodzić. Są energiczne, wszędobylskie i z chęcią poznają świat. Nie potrafią też dostatecznie ocenić ryzyka związanego z podejmowaniem różnych czynności i działań. Podczas upadków uszkodzeniu ulega często nie tylko ząb, ale również dziąsło malucha.
Do najczęstszych przyczyn urazu zębów w późniejszym wieku należy zaliczyć wypadki komunikacyjne, bójki, a także uprawianie sportu kontaktowego np. piłki nożnej, koszykówki, rugby oraz sztuk walki. Uszkodzenia zdarzają się również u osób z wadami zgryzu.
Zęby się kruszą w wyniku osłabienia struktury szkliwa. Przyczynia się do tego bruksizm, czyli nieświadome zaciskanie i zgrzytanie zębami, a także ubytki powstałe na skutek próchnicy. Do uszkodzeń dochodzi też podczas gryzienia twardych pokarmów, a także różnych przedmiotów np. długopisów.
Ukruszony ząb – inne przyczyny urazów
- Niepełnosprawność fizyczna, upośledzona koordynacja mięśni szkieletowych oraz padaczka – w wyniku tych dolegliwości może dojść do urazowego uszkodzenia zębów.
- Niedobór składników odżywczych – brak w organizmie odpowiedniego poziomu witaminy D, a także wapnia przyczynia się do osłabienia struktury szkliwa, co może być przyczyną pęknięcia, złamania i ukruszenia zęba.
- Kwasowa erozja szkliwa zębów – do kwasowej erozji szkliwa dochodzi wskutek występujących w organizmie różnych chorób, a także nadmiernego i częstego spożywania produktów zawierających kwasy, które uszkadzają twarde tkanki zębów.
- Biżuteria w jamie ustnej – kolczyk umieszczony w języku, policzku, czy też w wardze może uderzać o szkliwo podczas żucia i gryzienia pokarmów. Łatwo wtedy dochodzi do pęknięcia zęba.
- Leczone zęby – struktura zębów może być osłabiona po zabiegu stomatologicznym polegającym na opracowaniu ubytków oraz leczeniu kanałowym.
- Martwica zęba – brak nerwów w zębie sprzyja jego uszkodzeniom.
- Używki – najbardziej niekorzystne dla zębów jest zażywanie narkotyków, co drastycznie osłabia ich strukturę.
Jak rozpoznać ukruszony ząb?
Po uszkodzeniu, luźny i odłamany fragment zęba można bardzo łatwo wyczuć w jamie ustnej. Należy uważać, żeby nie został przez przypadek połknięty. Zwłaszcza małe dzieci mogą się nim zachłysnąć, szczególnie jeśli jest duży. Uszkodzona część zęba pozostająca w łuku zębowym bywa zazwyczaj dobrze widoczna. To jednak zależy od rozmiaru uszkodzenia. Niekiedy dochodzi do niewielkiego ukruszenia szkliwa, a czasami odłamaniu może ulec duża część zęba. Sporym problemem, zwłaszcza ze względów estetycznych jest uraz jedynki. Ubytek staje się bardzo widoczny i przyprawiający o kompleksy podczas otwierania ust w trakcie rozmowy, spożywania pokarmów oraz uśmiechania się. W tym przypadku warto jak najszybciej udać się do gabinetu stomatologicznego, żeby ustalić ze specjalistą naprawczy plan działania. Najlepiej jest zgłosić się na wizytę bez zwłoki, ponieważ leczenie przednich zębów wymaga czasu.
Jeśli po urazie ktoś chce językiem sprawdzić rozmiar zniszczenia, wtedy trzeba bardzo uważać, żeby nie pokaleczyć się ostrymi i nieregularnymi krawędziami pozostałymi w dziąśle. Zdarza się, że ukruszony ząb powoduje trudności w mówieniu oraz w trakcie spożywania pokarmów. Niekiedy po urazie zmienia swoją barwę na ciemniejszą.
Co zrobić, gdy ukruszy się ząb?
W przypadku urazu uzębienia przede wszystkim nie należy takiej sytuacji lekceważyć. Bagatelizowanie problemu może mieć negatywne skutki dla zdrowia zębów. Uszkodzone szkliwo jest bardzo podatne na dalszą destrukcję oraz działanie bakterii. Łatwo wtedy może dojść do zakażeń i infekcji jamy ustnej, a także do rozwoju próchnicy. Ukruszony ząb jest też szczególnie wrażliwy na temperatury. Pacjent może odczuwać dyskomfort, a nawet ból podczas kontaktu z zimnymi oraz gorącymi pokarmami.
Ukruszenie zęba świadczy czasami o chorobach trawiących organizm, które wpływają na osłabienie struktury szkliwa.
Dlatego nawet przy niewielkim uszkodzeniu należy zgłosić się do stomatologa. Dzięki temu naprawa przebiegnie szybciej, niż w przypadku rozleglejszych ubytków. Pacjent zmniejszy okres prezentowania się z nieestetycznym uśmiechem, ograniczy dyskomfort związany z zabiegami stomatologicznymi i zaoszczędzi koszty, które byłyby duże wyższe, przy większym uszkodzeniu.
To co można zrobić czekając na wizytę u specjalisty, to unikanie obciążania ukruszonego zęba. W tym celu nie należy jeść pokarmów po stronie, gdzie doszło do urazu. W przypadku odczuwania bólu i wystąpienia obrzęku, na opuchnięty obszar dobrze jest zastosować zimny kompres dla złagodzenia dolegliwości. Jamę ustną można opłukać ciepłą wodą, żeby usunąć pozostające w niej fragmenty ułamanego zęba. W trakcie czynności higienicznych należy też stosować pastę do zębów, która nie będzie powodować podrażnień, dyskomfortu oraz bólu.
Jak należy postępować z ułamanych i luźnym fragmentem zęba?
– Ukruszony fragment należy zabezpieczyć i jak najszybciej dostarczyć do stomatologa.
– Jeśli ten fragment wypadł z ust, wtedy należy go oczyścić z zabrudzeń i przepłukać w wodzie.
– Udając się do stomatologa ząb trzeba przechowywać w ślinie np. w przedsionku jamy ustnej, w specjalnym płynie transportowym, czyli roztworze Hanka (HBSS), soli fizjologicznej lub też w mleku. Nie należy go wkładać do czystej wody, ani wody utlenionej.
Czy uda się naprawić ukruszony ząb?
O tym czy ukruszony ząb będzie można odbudować i przywrócić mu właściwe funkcjonowanie decyduje kilka czynników. Specjalista przede wszystkim ocenia jego stan oraz historię. Ważne jest, czy był on poddany leczeniu kanałowemu oraz czy jest martwy. Sposób naprawy zależy też od stopnia urazu. Liczy się wielkość uszkodzenia, a także czy objęło ono miazgę. Istotna jest przyczyna ukruszenia, ponieważ w niektórych sytuacjach należy ją usunąć, żeby nie doszło do ponownego uszkodzenia zęba.
W przypadku niewielkich ubytków naprawa bywa czysto kosmetyczna. Duże pęknięcia, jak też złamania wymagają niekiedy wykonania zdjęcia RTG, żeby ustalić skalę zniszczenia wewnętrznego. Z wykonaniem zabiegów nie powinno się zwlekać, żeby nie pogłębić uszkodzeń. Niekiedy stosuje się leczenie kanałowe, a w skrajnych przypadkach stomatolog decyduje o ekstrakcji zęba.
Domowe sposoby na ukruszonego zęba
Przy ukruszeniu zęba należy jak najszybciej zgłosić się do gabinetu stomatologicznego. Podejmowanie samodzielnych prób naprawczych może skończyć się bardzo źle dla pacjenta. Trzeba z całą stanowczością zaznaczyć, że nie ma żadnych domowych sposobów na ukruszenie zęba.
Jak zapobiegać pęknięciu lub ukruszeniu zęba?
Jakość szkliwa zębów zależy w dużej mierze od nas samych. Warto zatem je wzmacniać, chronić przed uszkodzeniem i odpowiednio pielęgnować. Należy pamiętać, że zęby służą do gryzienia pokarmów, a nie np. do otwierania kapsli od butelek, czy też przygryzania twardych przedmiotów. W przypadku bruksizmu istotne jest poddanie się odpowiedniej terapii, żeby zniwelować złe nawyki. Dobrze jest też ograniczyć spożywanie alkoholu i napojów gazowanych, które osłabiają strukturę szkliwa. W diecie warto uwzględnić pokarmy zawierające witaminę D oraz wapń, a wystrzegać się tych, które powodują kwasową erozję szkliwa.
Prawidłowa higiena jamy ustnej
Dobrze jest myć zęby dwa razy dziennie, a najlepiej po każdym posiłku. Dokładne szczotkowanie pozwoli usunąć płytkę bakteryjną i resztki pokarmowe. Zabezpieczy również przed powstaniem kamienia nazębnego. W trakcie higieny należy używać nici dentystycznych, irygatorów wodnych oraz płynu do ust.
